Để đo lường sự tăng trưởng kinh tế của một quốc gia thì ta thường sử dụng chỉ số GDP hay chỉ số thu nhập quốc dân. Tuy nhiên, với sự phát triển kinh tế và xã hội chóng mặt như ngày nay, cùng với đó là sự thay đổi về môi trường cũng như chất lượng sống thì để đánh giá một đất nước có thực sự phát triển hay không còn phụ thuộc vào một chỉ số khác nữa: Đó chính là GNH.
- Định nghĩa GNH là gì?
GNH là viết tắt của cụm từ Gross National Happiness, đây là chỉ số dùng để đo sự tiến bộ của một quốc gia về mặt kinh tế cũng như đạo đức. Chỉ số này được Quốc vương Bhutan giới thiệu vào những năm 1970 với mục đích thay thế cho chỉ số GDP, nghĩa là thay vì tập trung vào kinh tế thì GNH tính theo sự phát triển của chất lượng cuộc sống cư dân trong một quốc gia để đánh giá.
- Các yếu tố chính trong GNH là gì?
Có chín yếu tố cấu thành được đưa vào để tạo nên chỉ số GNH: tình trạng về tâm lý, sử dụng thời gian, sức sống của cộng đồng, văn hóa, sức khỏe, giáo dục, môi trường, mức sống, và quản trị.
Tuy nhiên, để tóm gọn lại thì chỉ số GNH thường được xác định dựa vào 4 yếu tố chính: quản trị tốt, phát triển kinh tế – xã hội bền vững, bảo tồn văn hóa và bảo tồn môi trường. Từ những yếu tố này, người ta sẽ phân chia thêm theo các lĩnh vực khác nhau với mục đích tạo ra sự hiểu biết rộng rãi về GNH cũng như phạm vi tổng thể của GNH. Các lĩnh vực đó có thể kể đến như:
- Sức khỏe kinh tế: Điều này được thể hiện qua các chỉ số kinh tế như nợ tiêu dùng, tỉ lệ giữa thu nhập bình quân và giá tiêu dùng, phân phối thu nhập… bằng cách khảo sát, đo lường và thống kế trực tiếp.
- Sức khỏe môi trường: Được thể hiện thông qua các chỉ số liên quan đến độ ô nhiễm môi trường, tiếng ồn và tình trạng giao thông tại thời điểm khảo sát.
- Sức khỏe thể chất: Được thể hiện qua các chỉ số sức khỏe thể chất của người dân như bệnh nặng.
- Sức khỏe tâm thần: Được thể hiện thông qua sự gia tăng hay suy giảm của lượng bệnh nhân phải trị liệu tâm lý hoặc sử dụng thuốc chống trầm cảm.
- Sức khỏe nơi làm việc: Được thể hiện thông qua những thay đổi về đơn xin việc làm, khiếu nại nơi làm việc hoặc những vụ kiện lao động diễn ra hằng năm.
- Sức khỏe xã hội: Được thể hiện thông qua số liệu về những hiện trạng thực tế như phân biệt đối xử, tỷ lệ ly hôn, an ninh trật tự hay các vụ kiện liên quan đến gia đình, công cộng và đặc biệt là tỷ lệ tội phạm của quốc gia đó.
- Sức khỏe chính trị: Được thể hiện thông qua mức độ tự do cá nhân, tính dân chủ và những xung đột ngoại quốc.
- Ví dụ về đặc điểm chỉ số GNH ở Bhutan
Tại sao lại lấy quốc gia Bhutan làm thước đo tiêu chuẩn cho chỉ số GNH trên thế giới? Vì Bhutan là quốc gia đầu tiên theo đuổi hạnh phúc như một chính sách của nhà nước. Trong nhiều thập kỷ qua, Bhutan đã có những bước đi táo bạo để chứng minh sự phát triển dựa trên mức độ hạnh phúc của người dân chứ không phải bằng sự giàu có của họ.
Sau đây là một số đặc điểm cơ bản về Tổng hạnh phúc quốc gia ở Bhutan.
– Bộ luật pháp lý năm 1729 của Bhutan quy định: “Mục đích của chính phủ là mang lại hạnh phúc cho người dân. Nếu không thể mang lại hạnh phúc, không có lý do gì để chính phủ tồn tại”.
– Bình đẳng, sự toàn vẹn của gia đình, sức khỏe người dân là những yếu tố liên quan trực tiếp đến các chính sách về Tổng Hạnh phúc Quốc gia tại Bhutan.
– Chính sách GNH hướng tới việc một cá nhân gắn bó sâu sắc với một cộng đồng an toàn (có nghĩa là người dân tại đây có độ tin cậy cao và không cần sợ hãi về việc trở thành nạn nhân của người khác) và luôn được hỗ trợ bởi cộng đồng ấy.
– Trong lĩnh vực sức khỏe, GNH được xác định bằng việc một người có trên 26 ngày khỏe mạnh một tháng và không cảm thấy bị mặc cảm vì khuyết tật.
– Cuộc khảo sát Tổng hạnh phúc Quốc gia năm 2010 cho thấy mức độ hạnh phúc ở Bhutan đạt mức rất tốt mặc dù đây là một quốc gia kém phát triển với thu nhập bình quân đầu người (GDP) thấp.
Như vậy, bằng cách đo chỉ số GNH, một chính phủ có thể tự đánh giá xem họ có thể làm gì để tăng cao mức độ hạnh phúc cho người dân. GNH hoàn toàn có thể đứng song song với GDP trong việc đo lường chỉ số hạnh phúc của dân chúng. Không chỉ vậy, GNH sẽ được sử dụng làm căn cứ để nhà hoạch định chính sách lên các chiến lược phát triển kinh tế bền vững và dài hạn cho quốc gia.
Hy vọng rằng bài viết trên đây đã khái quát được cho bạn đọc khái niệm GNH là gì cũng như lý do vì sao ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng chỉ số này thay cho chỉ số GDP để cạnh tranh vị thế.